Nieuwe industrieën

(Klik hier voor een correcte weergave van dit weblog. Er zit tijdelijk een fout in de weergave van sommige onderdelen.)

Voor 1935 waren er in de Zuiderzeegemeenten al een paar nieuwe industrieën opgericht. Voorbeelden zijn de in 1929 opgerichte knopenfabriek in Spakenburg, de van 1932 daterende kunstpaardenhaarfabriek in Volendam, de in 1933 geopende schoenen- en pantoffelfabriek te Volendam en de in 1934 te Bunschoten gestarte schoenfabriek. Er werd door de Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeesteunwet veel aan gedaan op de nieuwe indurstrieën te promoten met het doel de werkgelegenheid in de kustplaatsen te verhogen.

Zuiderzeegroep naar de beurs

(Klik hier voor een correcte weergave van dit weblog. Er zit tijdelijk een fout in de weergave van sommige onderdelen.)

In 1935 en 1936 werden de beurzen van de Koninklijke Jaarbeurs in Utrecht opgeluisterd door de Zuiderzeegroep. Vanuit Zuiderzeegemeenten waren vertegenwoordigers naar Utrecht gekomen om hun bedrijven en producten te tonen aan vakbroeders en het publiek. Op deze wijze hoopten zij de aandacht te vestigen op industrieën die na de afsluiting van de Zuiderzee een nieuwe toekomst moesten bieden aan de bevolking van de kustplaatsen.

Chaotische toestand

(Klik hier voor een correcte weergave van dit weblog. Er zit tijdelijk een fout in de weergave van sommige onderdelen.)

Momenteel wordt het archief van de Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeesteunwet niet alleen gedigitaliseerd, ook wordt het toegankelijker gemaakt. Het archief bevond zich midden jaren zeventig, toen het in bruikleen werd gegeven aan de Stichting voor het Bevolkingsonderzoek in de drooggelegde Zuiderzeepolders, in een “chaotische toestand”.

Van de Rijksdienst zelf zijn de originele toegangen aanwezig, in de vorm van kaartenbakken. Binnen het archief kunnen vier series worden onderscheiden: A, B, † en op plaatsnamen. Waar de eerste twee series voor staan is onduidelijk; de laatste twee spreken voor zich. Waarom deze onderverdeling is gemaakt, is echter niet duidelijk. Voor de toegankelijkheid betekent het dat bij het zoeken altijd alle vier series geraadpleegd moeten worden om na te kunnen gaan welke informatie er beschikbaar is.

Door een nieuwe indeling te maken zal één serie ontstaan, waarbij de oude orde terug te vinden is in de beschrijvingen. Voorts zijn er ook kleinere toegangen op weduwen (3 kaartenbakken), besommingen (2 kaartenbakken), belanghebbenden (15 kaartenbakken), dossiernummer, en plaatsnaam. Daarnaast zijn er bemanningskaarten van schepen en dozen met gegevens over de vissers.
Binnen Nieuw Land worden momenteel alle aanwezige dossiers opnieuw beschreven, zodat een goed overzicht ontstaat van de aanwezige informatie.

Schadeloos stellen

(Klik hier voor een correcte weergave van dit weblog. Er zit tijdelijk een fout in de weergave van sommige onderdelen.)


Botters van het eiland Marken op Koninginnedag, 1938.

Voor de droogmaking van de Zuiderzee, in 1932, waren de grootste vissersplaatsen Bunschoten-Spakenburg, Urk, Volendam, Lemmer, Marken, Wieringen en Harderwijk, elk met 200 beroepsvissers of meer. De Zuiderzee voorzag zo'n 2.000 tot 2.500 gezinnen in hun levensonderhoud. De plannen van ingenieur Cornelis Lely vormden een ernstige bedreiging voor het Zuiderzeevisserijbedrijf. Zijn plan zou resulteren in een zoetwaterreservoir van 120.000 hectare en vier polders met een gezamenlijke oppervlakte van 230.000 hectare. Omdat het Zuiderzeeproject de doodsteek zou betekenen voor de Zuiderzeevisserij, leek het niet meer dan billijk dat de vissers van staatswege schadeloos zouden worden gesteld.

Garnalen

(Klik hier voor een correcte weergave van dit weblog. Er zit tijdelijk een fout in de weergave van sommige onderdelen.)

Voor de afsluiting van de Zuiderzee in 1932, was een niet onaanzienlijk deel van de bevolking rond de Zuiderzee afhankelijk van de visserij. De Zuiderzee was een brakke binnenzee: zout water van de Noordzee stroomde met vloed of noordwesterstormen de Zuiderzee binnen en zoetwater werd door rivieren als de IJssel en de Vecht aangevoerd. Door het brakke karakter kende de Zuiderzee een grote verscheidenheid aan vissoorten. Zo werd er gevist op haring, ansjovis, bot, spiering, paling en garnalen.


Garnalen pellende kinderen op Urk, 1931.

Historie van de Elburger vissersvloot

(Klik hier voor een correcte weergave van dit weblog. Er zit tijdelijk een fout in de weergave van sommige onderdelen.)

Willem van Norel gebruikte al eens 120 dossiers van Elburger vissers voor zijn in 1999 verschenen naslagwerk: Historie van de Elburger vissersvloot. Zijn studie betrof de schepen, vissersbevolking, bedrijfsmiddelen, bijzondere vangsten en de avonturen van vissers uit Elburg. En hij heeft getracht een zo volledig mogelijk beeld te geven van de geschiedenis van de vissersvloot.

Zijn omvangrijke studie, aanwezig in het Studiecentrum van Nieuw Land, geeft per vaartuig de eigendomsgeschiedenis en lotgevallen van het schip en de bemanning. Zo zien we dat het archief van de Zuiderzeesteunwet zich ook goed leent voor scheepsgenealogisch onderzoek!

Afbetalingsboekje

(Klik hier voor een correcte weergave van dit weblog. Er kan een tijdelijke fout zitten in de weergave.)


Sommige Zuiderzeevissers vroegen om krediet om schulden af te lossen of om een nieuw bedrijfje op te zetten. In het archief zitten heel veel stukken die verwijzen naar deze kredietverlening door de Rijksdienst. In één dossier vonden wij bij het ompakken en beschrijven een boekje dat wij nog niet eerder hadden gezien.
Het gaat om een afbetalingsboekje afkomstig van de Rijksdienst en gebruikt door de weduwe J. Veerman-Bond uit Volendam, waarin de aflossing van haar schuld werd bijgehouden en afgetekend.
Een mooie vondst die meteen ook laat zien hoe waardevol het is om archieven goed toegankelijk te maken!

Het aanvraagformulier

(Klik hier voor een correcte weergave van dit weblog. Er kan een tijdelijke fout zitten in de weergave.)

In elk dossier zit een aanvraagformulier met daarin de basisgegevens van de aanvrager. Deze aanvraagformulieren en alle bijlagen, gekleurde doorslagen van ambtelijke beslissingen en correspondentie, vormen de kern van de dossiers.
Op het aanvraagformulier staan de persoonlijke gegevens van de aanvrager met die van zijn echtgenote en eventuele kinderen. Woonadres en letterteken van het schip behoorden ook tot deze basisgegevens. Coderingen als EB162, MK63, BU172, UK82 of VD16 verwijzen naar de vissersgemeenschappen ronde de voormalige Zuiderzee (in dit geval Elburg, Marken, Bunschoten, Urk en Volendam) en het inschrijfnummer van de vaartuigen.
Hier het formulier van de Enkhuizer visser Maarten Volgers met de aanvraag voor geldelijke steun, 25 april 1930. (ill.)

Brieven en kaartjes

Krenten in de pap zijn de – veelal in goed leesbare en prachtige handschriften geschreven - brieven en kaartjes die vissers naar de Rijksdienst stuurden en waarin zij een toelichting geven op hun aanvraag of nadere informatie geven over hun levensomstandigheden.



Zo schrijft Maarten Volgers uit Enkhuizen in maart 1939 over zijn eerdere verzoek tot wijziging van zijn steunbedrag en het antwoord daarop van de dienst dat hij nog maar een maand moet wachten opdat de haringvisserij in de Waddenzee dan beter kan zijn. Het is inmiddels een maand later en zijn zonen zijn inmiddels al 5 maanden werkloos. Volgers geeft aan dat het voor hem en zijn zonen moeilijk wordt, en in augustus 1935 stuurt hij weer een briefje naar de Rijksdienst (illustratie) waarin hij om aandacht voor zijn zaak vraagt.