Uniek en onvervangbaar

Het archief van de Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeesteunwet is een unieke en onvervangbare collectie. Qua thema en geografische reikwijdte is het archief van nationaal belang. Dossiers zijn aanwezig van vissers uit alle plaatsen aan de voormalige Zuiderzee. Omdat het archief nu nog kwetsbaar is en slecht toegankelijk, is het nog maar door een klein aantal mensen onderzocht. Conservering, digitalisering en een verbeterde toegang openen het archief voor onderzoek op grotere schaal. Om dit te kunnen realiseren is steun van Metamorfoze gevraagd en gekregen voor de conservering van veertig meter van het archief.

Blijf op de hoogte

Op de hoogte blijven van de updates van deze blog? Behalve lid worden met een social media profiel is het ook mogelijk updates per e-mail te ontvangen. Geef hiernaast uw e-mail op en mis niets van dit bijzondere project.

Gelukkig bewaard gebleven

Niet eerder zijn zoveel personendossiers van een uitvoeringsdienst bewaard gebleven. Meestal werden ze om reden van privacy vernietigd. Zo zijn bijvoorbeeld de dossiers van de eerste pachters van de IJsselmeerpolders allemaal vernietigd waarmee een belangrijke onderzoeksbron voorgoed verloren is gegaan. Het archief van de Zuiderzeesteunwet bleef echter bewaard omdat het archief vanaf eind jaren zeventig voor onderzoeksdoeleinden in bruikleen werd gegeven aan de Stichting voor het Bevolkingsonderzoek in de drooggelegde Zuiderzeepolders die het op zijn beurt in 2005 officieel overdroeg aan de officiële archiefbewaarplaats van Nieuw Land.

Inzicht in het leven van toen

Het Archief van de Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeesteunwet bestaat uit ongeveer 15.000 dossiers, zo’n 150 meter, van personen die aan de voormalige Zuiderzee woonden en als visser of in de nevenbedrijven van de visserij werkzaam waren. Toen de Zuiderzee werd afgesloten in

1932 konden zij aanspraak maken op een financiële tegemoetkoming. De dossiers geven inzicht in de leefomstandigheden van de Zuiderzeevissers voor en na de afsluiting van de Zuiderzee, en laten de gevolgen van de economische crisis en het Zuiderzeeproject zien. Bovendien tonen de dossiers prachtig op welke wijze de Rijksdienst te werk ging en hoe zij de wet in de praktijk uitvoerde.

Foto: De visserij op ansjovis en haring zorgden vóór de afsluiting van de Zuiderzee voor veel bedrijvigheid op Urk.

Goedgekeurde projecten

Voor het Traject Bijzondere Archieven en Bijzondere Collecties zijn in december 2011 de onderstaande projecten goedgekeurd:

+ Gemeentearchief Rotterdam: Archief Weeskamer Rotterdam (1444-1836)

+ Nationaal Archief Den Haag: Archief Nieuwe West-Indische Compagnie (1675-1792)

+ Universiteitsbibliotheek Amsterdam: Boekenvakarchieven (1801-1950)

+ Universiteitsbibliotheek Amsterdam: Collectie geannoteerde veilingcatalogi (1801-1939)

+ Nieuw Land Erfgoedcentrum Lelystad: Archief Rijksdienst Uitvoering Zuiderzeesteunwet (1925-1976)

+ NIOD, Amsterdam: Collectie Nederlandse kampen en gevangenissen (1940-1945)

+ NIOD, Amsterdam: Collectie Tokio Tribunaal (1946-1949)

Nieuw Land is er trots op in dit rijtje genoemd te worden!

Personendossiers

Nieuw Land bewaart de personendossiers van de Zuiderzeesteunwet in een goedgekeurde archiefbewaarplaats, een plek dus waar aan alle condities van een goede bewaring en een goed klimaat wordt voldaan en toch gaan de stukken in kwaliteit achteruit. Dan is het fijn dat we met steun van het ministerie van OCW dit mooie archief kunnen verfilmen en digitaliseren om het zo voor de eeuwigheid te kunnen bewaren.
Foto: De Urker schipper Albert Ras en zijn knechten op de UK 6, ca. 1925.

Doel Metamorfoze project

Metamorfoze heeft tot doel papieren erfgoed te behouden dat bedreigd wordt door autonoom verval. Autonoom verval is verval dat doorgaat, ook als aan alle voorwaarden voor zorgvuldige bewaring wordt voldaan. Vormen hiervan zijn verzuring van het papier, inktvraat en kopervraat.

Foto: papierschade

Subsidie Metamorfoze

Metamorfoze verstrekt subsidie aan erfgoedinstellingen om conserveringsprojecten te kunnen uitvoeren. Het te conserveren materiaal is afkomstig uit de periode 1840-1950, van Nederlandse origine en van nationaal of internationaal belang. Een onafhankelijke Beoordelingscommissie beoordeelt de subsidieaanvragen van de instellingen. In december 2011 kreeg Nieuw Land het positieve bericht dat de personendossiers die behoren tot het Archief van de Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeesteunwet (1925-1975) voor conservering in aanmerking kwam.

Foto: Demonstratie van Urker vissers op 1 juli 1934.

Project Metamorfoze

Metamorfoze is het Nationaal Programma voor het Behoud van het Papieren Erfgoed. Het is een samenwerkingsverband tussen de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief en is een initiatief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).
Het programma bindt de strijd aan met verzuring en andere vormen van autonoom verval, zoals inktvraat en kopervraat.

De naam Metamorfoze is ontleend aan de roman Metamorfoze (1887) van Louis Couperus. Honderd jaar na het verschijnen van deze roman is in 1997 het programma Metamorfoze van start gegaan. Binnen dit programma maakte het papieren erfgoed van de negentiende- en vroeg twintigste eeuw een gedaantewisseling door van papier tot digitaal object.
Op deze manier werd van 2005 tot 2008 ook de Zuiderzeecollectie van Nieuw Land behouden en beter toegankelijk gemaakt voor het publiek. In deze collectie zitten onder meer het archief, de boekerij en de kaartencollectie van de Zuiderzeevereeniging (1886-1949).